Dünya Sağlık Örgütü mifepriston ve misoprostol kürtaj haplarını 2005 yılında temel ilaçlar olarak sınıflandırmıştır [1]
Temel ilaçlara erişim, birçok uluslararası insan hakları belgesinde, “sağlığa erişim” olarak ele alınmaktadır:
- 1948 İnsan Hakları Evrensel Bildirisi, Madde 25.1;
- 1965 Her Türlü Irk Ayrımcılığının Ortadan Kaldırılmasına İlişkin Uluslararası Sözleşme, madde 5 (e) (iv);
- 1966 Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşme, Madde 12.1;
- 1979 Kadına Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Yok Edilmesi Sözleşmesi, Maddeler 11 (1) (f), 12 ve 14 (2) (b);
- 1989 Çocuk Hakları Sözleşmesi, Madde 24;
- 1990 Tüm Göçmen İşçilerin ve Aile Fertlerinin Haklarının Korunmasına Dair Uluslararası Sözleşme, Madde 28, 43 (e) ve 45 (c);
Birleşmiş Milletler (BM) Sağlık Hakkı Özel Raportörü Anand Grover, Ekim 2011’de BM Genel Meclisi’ne sunduğu raporunda, “Kadınların kürtaj hizmetlerine erişimini kısıtlayan ve yasaklayan yasalar, kadınların sağlık hakkına karşı kabul edilemez nitelik taşımaktadır ve değiştirilmelidirler. Bu yasalar, kadınların cinsel ve üreme haklarını ihlal etmekte oldukları gibi, kadınların onurlarına ve bedenleri üzerinde karar verebilme yetilerine saldırmaktadır.” [3] diye belirtmiştir.
2016 yılında, cinsel ve üreme sağlığı hakkı üzerine yapılan 22 nolu genel yorum da (Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşme, Madde 12); “Prezervatif ve ertesi gün hapı gibi farklı korunma yöntemlerini, kürtaj ve kürtaj sonrası tedavi için kullanılan hapları ve cinsel yolla bulaşan ve hastalıkların ve HIV’in önlenmesi ve tedavisi için kullanılan ilaçları içeren temel ilaçlar her yerde ulaşılabilir olmalıdır.“[4] şeklindedir.
30 Ekim 2018 tarihinde, İnsan Hakları Komitesi 36 nolu genel yorumunda, Kişisel ve Siyasal Haklar Uluslararası Sözleşmesi’nin 6. maddesine ilişkin olarak şöyle buyurmuştur: “Taraf Devletler, kadınların ve kızların güvenli ve yasal kürtaj hizmetine erişimini engelleyecek yeni engeller getirmemeli ve mevcut engelleri kaldırmalıdır. Bu engeller, sağlık profesyonellerinin vicdani reddini de kapsamaktadır. Taraf Devletler ayrıca kadınların ve kızların hayatlarını, güvenli olmayan kürtajlarla ilişkili zihinsel ve fiziksel sağlık risklerine karşı etkin bir şekilde korumalıdır.”
[1] http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/93142/1/EML_18_eng.pdf
[2] http://www.who.int/medicines/areas/human_rights/en/
[3] https://www.un.org/press/en/2011/gashc4018.doc.htm
[5] http://apps.who.int/gb/bd/PDF/bd47/EN/constitution-en.pdf?ua=1