Amerika Birleşik Devletleri Yüksek Mahkemesi’nin 1973 yılındaki Roe v. Wade kararıyla birlikte kadınların kürtaja erişimi anayasal hak statüsündedir. Bu karar esas olarak ABD Anayasa’sının 14. Ek Maddesi’ne (bütün vatandaşların haklarının eşit korunması prensibi) dayanmaktadır. Her eyalet hakkın özünü ortadan kaldırmayacak şekilde düzenlemeler yapabilmektedir. Cumhuriyetçi eyaletler tarafından ortaya konulan düzenlemeler ise çeşitli kisveler altında kürtaja erişimi zorlaştıran düzenlemeler olarak tezahür etmektedir.
1 Eylül’de yürürlüğe giren Teksas’ın yeni kürtaj yasası (S.B. 8), embriyonun kalp atışlarının duyulması anından itibaren, yaklaşık olarak hamileliğin altıncı haftasından sonra (çoğu kişi hamile olduğunun farkında bile olmadan) kürtajı yasaklıyor. Yeni yasa, tecavüz veya ensestten kaynaklanan hamilelikler için hiçbir istisna tanımamakta. ABD Yüksek Mahkemesi yasanın 1 Eylül’de yürürlüğe girmesinin engellenmesi için bir önceki gece yapılan acil başvuruyu reddetmişti. Yasa ile Teksas’ta sağlık merkezi çalışanına, kürtaj sağlayıcısına veya altı hafta sonra birinin kürtaja erişmesine yardımcı olan herhangi bir kişiye dava açan herkes, dava edilen kişi tarafından ödenmek üzere en az 10.000 Dolar ile ödüllendirilecek. Yeni Teksas kürtaj yasasının diğer eyaletlerdeki kısıtlayıcı yasalardan en büyük farkı, dava açma hakkını yalnızca devlet kurumlarına değil, vatandaşlara da tanıyor.
Alan Braid 18 Eylül’de The Washington Post’ta kaleme aldığı yazısında Teksas’ın aşırı kürtaj yasasını niçin ihlal ettiğini ve kürtaj sağlayıcıları bakımından yeni yasanın ne ifade ettiğini dile getirmiş. 1973’ten bu yana kazanılmış olan kürtaja erişim hakkına böylesi sınırlayıcı bir yasayla ket vuran yeni yasayı, büyük bir cesaretle ihlal eden Alain Braid’ın yazısını sizler için Türkçe’ye çevirdik.
Teksas’ın aşırı kürtaj yasağını niçin ihlal ettim?
Alan Braid
Dr. Alan Braid, San Antonio’da kürtaj bakımı sağlayan bir doktordur.
Teksas Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden mezun olduktan hemen sonra 1 Temmuz 1972’de San Antonio Hastanesi’nde Kadın Doğum ve Jinekoloji ihtisasıma başladım.
O zamanlar; psikiyatrist, bir kadının intihara meyilli olduğunu tasdik etmedikçe, kürtaj Teksas’ta fiilen yasa dışıydı. Kadınların parası olsaydı; onları Kolorado, Kalifornia veya New York’taki kliniklere yönlendirirdik. Gerisi için kendi başlarınaydılar. Bazıları ise sınırı geçerek Meksika’ya giderdi.
O yıl hastanede üç gencin yasadışı kürtaj nedeniyle öldüğünü gördüm. Birini asla unutmayacağım; acil servise geldiğinde vajinal boşluğu paçavralarla doluydu ve birkaç gün sonra septik bir enfeksiyonun neden olduğu ağır organ yetmezliğinden hayatını kaybetti.
Teksas Tıp Fakültesi’nde bize kürtajın kadın sağlığı hizmetlerinin ayrılmaz bir parçası olduğu öğretilmişti. ABD Yüksek Mahkeme’sinin, 1973’te Roe v. Wade davasında kürtajı anayasal bir hak olarak kabul eden kararı vermesi, eğitimini aldığım işi yapmamı sağladı.
Sonraki 45 yıl boyunca – Hava Kuvvetleri’nde bulunduğum iki yıl hariç – Teksas’ta kadın hastalıkları ve doğum uzmanlığı pratiği yaptım. Pap smear, pelvik muayene ve gebelik kontrolleri yapıyordum. 10.000’den fazla bebeğin doğumunda bulunduğum gibi; Houston’da, San Antonio’da açtığım kliniklerde ve Oklahoma’daki bir başka klinikte kürtaj bakımı sağlıyordum.
Ancak her şey bu ay değişti. S.B. 8 olarak bilinen yeni bir Teksas yasası, yaklaşık olarak hamileliğin altıncı haftasının ötesinde herhangi bir kürtajı neredeyse yasakladı. Bu yasa, sağladığımız kürtaj hizmetlerinden yaklaşık yüzde 80’ini uygulanmaz hale getirdi. Yeni yasayı ihlal ettiğimden şüphelenen herkes bana en az 10.000 Dolar’lık tazminat davası açabilir ve kliniğime hasta getiren şoför de dahil olmak üzere, 6 haftalık yeni sınırı aşan kişiye kürtaj yaptırmasına yardımcı olan herkesi dava edebilirler.
Şu an bu benim için en baştan 1972’yi yaşıyorum demek.
İşte bu sebeple; 6 Eylül sabahı, henüz ilk üç aylık döneminde olmasına rağmen eyaletin yeni 6 haftalık sınırını aşan bir kadına kürtaj hizmeti sağladım. Tüm hastalara olduğu gibi bu hastaya da bakmakla yükümlü olduğum ve bu bakımı almanın bir kadın için temel bir hak olduğunu düşündüğüm için hareket ettim.
Hukuki sonuçları olabileceğini biliyordum ancak Teksas’ta bariz bir şekilde anayasaya aykırı olan bu yasanın sınanmadan geçmeyeceğine emin olmak istedim.
Kliniğimize gelen birisine neden geldiğini asla sormasak da bize sıklıkla sebebini söylerler: Okullarını yeni bitirmişler ya da zaten halihazırda üç çocukları var; istismarcı bir ilişki içerisindeler ya da doğru zaman değil. Çoğunlukta anneler. Çoğu 18-30 yaş arası. Birçoğu finansal olarak mücadele ediyor – yarısından fazlası da bizden bir tür finansal yardım almaya hak kazanıyor -.
Ayda birkaç kez bir kadın tecavüze uğradığı için kürtaj yaptırdığını söylüyor. Genellikle etmeseler de bazen polise ihbar ediyorlar. Teksas’ın yeni yasası tecavüz veya ensest için hiçbir istisna tanımıyor.
S.B. 8’den önce bile Teksas, ülkedeki en kısıtlayıcı kürtaj yasalarından birine sahipti. Buna 24 saatlik bir bekleme süresi de dahildir. Yani bir kadının kliniğimize en az iki ziyaret yapması gerekir. Ultrason görüntüleme zorunludur. Mahkeme onayı olmadığı sürece, reşit olmayanlar için ebeveyn izni gereklidir.
Yine de kısıtlamalara rağmen, 22 haftalık yasal sınıra kadar her zaman şefkatli bakım sağlamaya devam edebildik. Bu daha fazla personel almak anlamına geliyordu; her şey daha uzun sürdü ama yine de başarmıştık.
Ta ki 1 Eylül’e kadar.
1 Eylül’den bu yana, hastalarımızın çoğunun kürtaj bakımına hak kazanabilmesi için gebelikleri fazla ilerlemiş oluyordu. Onlara, genellikle yaklaşık altı haftada ortaya çıkan bir ultrasonda kardiyak aktivitenin varlığını görmezsek – çoğu insan bu süreçte hamile olduklarını bile bilmezler – hizmet sunabileceğimizi söylüyorum. Orada yatıp kaderlerini duymayı beklerken yaşanan gerginlik dayanılmaz.
Kardiyak aktivite tespit edersek, onları durum dışında yönlendirmek zorundayız. Kanun yürürlüğe girdiğinden beri konuştuğum kadınlardan biri 42 yaşındaydı. Üçü 12 yaşından küçük, dört çocuğu var. Ona Oklahoma’ya gidebileceğini söyledim. Oklahoma’ya gidiş tek yön, dokuz saatlik bir yolculuk. Finansman konusunda da yardımcı olabileceğimizi açıkladım. Onu özel jetle uçursak bile gidemeyeceğini söyledi. “Çocuklarıma kim bakacak?” diye sordu. “Peki ya işim? İşi bırakamam.”
Yeni belirlenen yasal sınırın ötesinde bir kürtaj sağlayarak kişisel bir risk aldığımı anlıyorum, ancak bu sonuna kadar inandığım bir şey. Üreme Hakları Merkezi tarafından temsil edilen kliniklerim, S.B. 8. kanunu durdurabilmek için devam eden bir federal davada davacılar arasında yer alıyor.
Kızlarım, kız torunlarım ve yeğenlerim var. Kürtajın sağlık hizmetlerinin önemli bir parçası olduğuna inanıyorum. Son 50 yılımı hastaları tedavi ederek ve onlara yardım ederek geçirdim. Arkama yaslanıp 1972’ye dönüşümüzü izlemeyeceğim.
Orijinal makaleyi görüntülemek için, buraya tıklayın.